مراقبتهای دوران بارداری سزارین زایمان طبیعی (راهنمای کامل از بارداری تا زایمان)
مادر شدن یکی از شیرینترین تجربههای هر زنی است. مراقبت های دوران بارداری بخشی از آن است.فراز و نشیبهایی در مسیر بارداری وجود دارد که با مراقبتهای لازم میتوان سلامت مادر و جنین را تضمین کرد. مراقبتهای بارداری برای سلامت مادر و جنین بسیار اهمیت دارد. البته این مراقبتها تنها به دوران بارداری برنمیگردد. بلکه شما باید پس از زایمان طبیعی و سزارین نیز مراقبتهای لازم را انجام دهید. در این مقاله به بیان مراقبتهای دوران بارداری و پس از بارداری میپردازیم تا تجربه خوبی از این دوران داشته باشید.
مطلب مربوطه: ورزش و بارداری
مراقبت های لازم در دوران بارداری
توجه به مراقبتهای دوران بارداری به اندازهای مهم است که میتواند سلامت بارداری شما را تضمین کند. در دوران بارداری شما باید برای انجام معاینات لازم به طور مرتب به پزشک مراجعه کنید. در این دوران توجه به شرایط جسمانی، داشتن رژیم غذایی مناسب، انجام فعالیتهای ورزشی، عدم قرارگیری در هوای آلوده و… از جمله مواردی است که باید به آن توجه داشته باشید.
داشتن رژیم غذایی مناسب در دوران بارداری
رژیم غذایی سالم یکی از مهمترین مواردی است که در دوران بارداری باید به آن توجه داشته باشید. زیرا تغذیه مناسب به رشد جنین و حفظ تعادل وزن شما کمک میکند. بسیاری از افراد تصور میکنند که منظور از رژیم غذایی سالم تنها توجه به این است که برخی خوراکیها را ممنوع کنند. در صورتیکه اینگونه نبوده و شما باید با رعایت حفظ تعادل در خوردن از علائمی نظیر افت فشار، تهوع، ویار، کاهش بیرویه وزن و… جلوگیری کنید.
مصرف مکمل ها در دوران بارداری
از جمله مهمترین مواردی که در دوران بارداری باید به آن توجه داشته باشید، استفاده از ویتامینها و مواد معدنی با توجه به توصیه پزشک است. به عنوان مثال مصرف اسید فولیک یکی از مواردی است که برای سلامت شما و جنین نیاز است. برای اینکه تغذیه مناسبی در دوران بارداری داشته باشید، باید بشقاب غذایی شما از ترکیبی از پروتئین ویتامین و کربوهیدرات باشد.
مطلب مربوطه: اثرات مصرف الکل در بارداری
اهمیت ورزش در دوران بارداری
علاوهبر داشتن یک رژیم غذایی مناسب در دوران بارداری، فعالیت ورزشی نیز یکی از مراقبت های دوران بارداری بوده و به سلامت و کاهش استرس بسیار کمک میکند. در این دوران بهتر است از انجام ورزشهای سنگین نظیر بسکتبال، سنگنوردی و ورزشهای رزمی دوری کنید.
اگر از آن دسته افرادی هستید که پیش از بارداری ورزش نمیکردید، بهتر است در این دوران ورزش را شروع کرده ولی در انجام آن زیادهروی نکنید. امروزه کلاسهای ورزشی بسیاری برای مادران باردار برگزار میشود که شما با شرکت در کلاسها میتوانید بارداری و زایمان راحتتری داشته باشید.
توجه داشته باشید که در این دوران با انجام فعالیتهای ورزشی باید آب بیشتری مصرف کنید. همچنین بهتر است با مشورت پزشک برنامه ورزشی مناسب دریافت کنید تا این 9 ماه را به راحتی سپری نمایید.
مرطوب کردن بدن
بدن مادر در دوران بارداری بیش از هر زمان دیگری خشک میشود و ممکن است مادر را تحت فشار قرار دهد. بنابراین شما باید با انجام اقداماتی پوست بدن خود را مرطوب نگه دارید. در واقع مرطوب نگه داشتن پوست از ایجاد ترکهای پوستی جلوگیری میکند. اگر میخواهید در دوران بارداری از بدن خود مراقبت کنید، میتوانید از کرمهای مرطوبکننده که مخصوص این دوران هستند، استفاده کنید. اگر پس از حمام از این کرمها استفاده کنید، از کشیدگی پوست شما جلوگیری خواهد شد.
علاوهبر کرمهای مرطوب کننده مخصوص بارداری، شما میتوانید از روغنهای گیاهی نیز بهره ببرید. روغن نارگیل یکی از بهترین روغنها برای جلوگیری از کشش بارداری است. همچنین روغن خار مریم نیز میتواند به شما کمک کند از ایجاد ترکهای پوستی جلوگیری کرده و برخی ترکهای پوستی را نیز برطرف میکند. روغن بادام نیز از جمله روغنهایی است که به شما کمک میکند بدنی بدون ترک در دوران بارداری و پس از زایمان داشته باشید.
رعایت بهداشت واژن
از جمله مهمترین نکاتی که در دوران بارداری باید به آن توجه کنید، رعایت بهداشت واژن است. بنابراین شما باید از محصولات شیمیایی دوری کنید. استفاده از کرمها و و ژلهای رفع مو زائد از جمله محصولاتی هستند که استفاده از آنها در این دوران ممنوع است. تعویض مکرر لباس زیر و دوش گرفتن یکی از بهترین روشها برای رعایت بهداشت واژن است. اگر در این دوران به بهداشت توجه نکنید، احتمال ابتلا به عفونت افزایش مییابد.
اهمیت به بهداشت دهان و دندان
رسیدگی به بهداشت دهان و دندان نقش بسیار مهمی در مراقبت از بدن دارد. اگر به سلامت دهان و دندان خود اهمیت ندهید، سلامت بدن شما به خطر میافتد. بنابراین مسواک زدن به صورت مکرر و استفاده از خمیر دندانهای گیاهی در دوران بارداری بسیار اهمیت دارد. حتی یک روز مسواک نزدن در دوران بارداری سبب میشود که بو بد دهان شما را اذیت کند. داشتن رژیم غذایی غنی از کلسیم نیز به سلامت دندانهای شما بسیار کمک کرده و موجب سالمتر به نظر رسیدن آنها میشود. اگر میخواهید نفس تمیزتری در این دوران داشته باشید، میتوانید از گیاهانی نظیر میخک، لیمو و نعنا خام استفاده کنید. اگر قصد استفاده از اسپری برای بوی بد دهان را دارید، بهتر است از پزشک خود راهنماییهای لازم را دریافت کنید.
مراقبت از پستان ها در دوران بارداری
اگر در دوران بارداری به طور مکرر عرق کرده و در اطراف سینهها نیز احساس عرق میکنید، بهتر است دوش آب گرم و کوتاهی بگیرید. اواخر بارداری سینهها متورم شده و هرازگاهی مایعاتی مانند شیر از پستانها خارج میشوند. توجه داشته باشید که به هیچ عنوان این مایعات را با فشار خارج نکنید. زیرا میتواند سبب تحریک زایمان شود. بهترین کار این است که نوک پستانها را با یک پارچه مرطوب تمیز کنید. همچنین اگر در ماههای آخر ترکهایی در نوک پستان مشاهده کردید، میتوانید از خار مریم یا روغن بادام استفاده نمایید.
مراقبت های لازم برای جلوگیری از ریزش مو در دوران بارداری
بسیاری از زنان در دوران بارداری با ریزش مو مواجه میشوند. هنگامی که هورمونها به طور مکرر تغییر میکنند، ممکن است موها نیز به دلیل از دست دادن ویتامینها ریخته و بیروح به نظر برسند. در این دوران برای جلوگیری از ریزش مو میتوانید با توصیه پزشک از مکملهای ویتامین استفاده کنید. همچنین میتوانید با استفاده از روغنهای طبیعی موهای خود را در خانه ماساژ دهید. استفاده از روغن زیتون نیز در هر بار دوش گرفتن گزینه مناسبی است. اگر مقداری روغن نارگیل را به شامپو خود اضافه کنید، متوجه خواهید شد که ریزش موهای شما تا حد قابل توجهی کاهش پیدا کرده است.
تقویت ناخن ها در دوران بارداری
در دوران بارداری ممکن است متوجه شوید که ناخنهای شما مانند قبل نیست و خطوطی روی ناخنها ظاهر شده است. در هنگام مشاهده چنین موضوعی با مشورت پزشک میتوانید از مکملهای کراتین و بیوتین استفاده کنید. اگر احساس میکنید که ناخنهایتان سنگین شده است، میتوانید با مشورت پزشک از مکملهای ویتامین استفاده نمایید.
مراقبت های لازم پس از زایمان طبیعی
زایمان طبیعی فشار بسیاری به بدن وارد کرده و توجه به مراقبتهای پس از آن بسیار اهمیت دارد. توجه به مراقبتهای بعد از زایمان طبیعی سبب میشود که بتوانید خطرات ناشی از عوارض زایمان را تا حد قابل توجهی کاهش دهید. زایمان طبیعی نیز مانند بیماریهای مختلف دوران نقاهتی دارد که با توجه به نکاتی میتوانید به بهترین و ایمنترین شکل این دوران را سپری کنید.
مراقبت از بخیه ها پس از زایمان طبیعی
پزشک در زایمان طبیعی ممکن است ناحیه پرینه را به اندازه بسیار کمی باز کرده و سپس بخیه بزند. البته اندازه بخیه زایمان طبیعی به اندازه بخیه سزارین عمیق نیست و در مدت کوتاهی بهبود مییابد. اگر از زخم خود به خوبی مراقبت کنید، پس از گذشت یک هفته تا 10 روز دیگر خبری از زخم و بخیه نخواهد بود.
از جمله مراقبتهای لازم برای بهبود بخیههای زایمان طبیعی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- از نشستن روی بخیهها خودداری کنید.
- برای جلوگیری از باز شدن بخیهها از یک بالش طبی حلقوی استفاده کنید.
- پس از دستشویی زخم را با آب ولرم شسته و آن را با سشوار خشک کنید. اگر از سشوار استفاده نمیکنید پس از هر بار دستشویی رفتن محل بخیه را با یک حوله تمیز و نرم خشک نمایید.
- ساعاتی از روز بدون لباسی دراز بکشید و اجازه دهید تا زخمتان هوا بخورد.
- در روزهای اول پس از زایمان طبیعی زیاد روی پای خود نایستید.
- زخم را دستکاری نکرده و بدون مشورت با پزشک از پماد کرم یا لوسیون استفاده نکنید.
مراقبت از خونریزی
خونریزی پس از زایمان بسیار طبیعی است. البته بعد از گذشت 10 روز باید خون کمتری مشاهده کنید. هرچند ممکن است تا 6 هفته بعد از زایمان نیز خونریزی خفیف یا لکهبینی را مشاهده نمایید. در این مدت فقط باید از نوار بهداشتی استفاده کنید. توجه داشته باشید که استفاده از تامپون سبب ایجاد عفونت خواهد شد.
توجه به تغذیه پس از زایمان طبیعی
توجه به تغذیه پس از زایمان طبیعی بسیار اهمیت دارد. مادران شیرده به حدود 500 کالری اضافی، کلسیم، پروتئین و مایعات فراوان برای تولید شیر مغذی و سلامت بدن نیاز دارند. پس از زایمان طبیعی شما باید رژیم غذایی متعادلی داشته باشید که شامل محصولات لبنی کم چرب، میوه و سبزیجات تازه، غذاهای پرفیبر و گوشت بدون چربی باشد.
استفاده از شکم بند
استفاده از شکمبند برای جمع شدن شکم پس از زایمان یکی از سوالات پرتکرار مادران است. بسیاری از پزشکان استفاده از شکمبند را توصیه میکنند. استفاده از شکمبند پس از زایمان به بازگشت شکم به حالت قبل بسیار کمک میکند. البته شکم بندها دو نوع هستند. نوع اول آنها گن بوده که شبیه یک شورت بلند است و از بالا زانو تا روی شکم کشیده میشود. این گنها سبب عرق کردن شده و بهتر است تا هنگام بهبود بخیههای پرینه از آنها استفاده نکنید.
نوع دوم شکم بندها همانند کمربندی پهن دور شکم بسته میشود و از پایین تا بالا شکم را میپوشانند. شما میتوانید از این شکمبند پس از زایمان استفاده کنید. البته توجه داشته باشید که شکمبند تنها اطراف شکم را پوشانده و بیش از اندازه به شکم فشار وارد نکند.
مراقبت های روحی و روانی
زایمان سبب ایجاد احساسات مختلفی در مادران میشود. بسیاری از مادران در اوایل زایمان احساس ناراحتی و اضطراب را تجربه کرده و درگیر نوسانات خلقی و حتی مشکل در خواب میشوند. البته این مشکلات معمولا پس از گذشت دو هفته کاهش مییابند. اگر با علائم شدید افسردگی پس از زایمان مواجه هستید و در مراقبت از کودک یا انجام کارهای روزمره به مشکل برخوردهاید، بهتر است هرچه زودتر با پزشک خود تماس گرفته و این مشکلات را با او در میان بگذارید.
خستگی پس از زایمان طبیعی
بعد از زایمان طبیعی ممکن است از لحاظ روحی و جسمی احساس خستگی کنید. بنابراین باید تا جایی که ممکن استراحت کنید و به بدن خود فرصت دهید تا بهبود یابید.
دستشویی رفتن به صورت مکرر برای کاهش درد انقباضات رحمی
انقباضات رحمی در بارداری شدید بوده و ممکن است پس از زایمان نیز ادامه داشته باشد. بنابراین جمع شدن ادرار میتواند سبب کشیدگی بیش از حد و آسیب به مثانه شود. پس از زایمان سعی کنید تا حد امکان مثانه خود را خالی نگه دارید.
مراقبت های لازم پس از زایمان سزارین
بسیاری از مادران پس از جراحی سزارین در صورتیکه شرایط عادی داشته باشند، بعد از دو روز از بیمارستان مرخص شده و به همراه نوزادشان به خانه برمیگردند. تمامی مادرانی که جراحی سزارین داشتهاند، علاوهبر مراقبتهای پزشکی در بیمارستان، به مراقبتهایی در خانه نیز نیاز دارند. رعایت این مراقبتها سبب میشود که دوران نقاهت خود را به خوبی و بدون هیچگونه مشکلی سپری کنید.
- مطلب مربوطه: همه چیز درباره مزایا و معایب سزارین
مراقبت از زخم سزارین
مراقبت از زخم سزارین یکی از مواردی است که باید به آن بسیار توجه نمایید. با رعایت نکات زیر میتوانید به بهبود هرچه زودتر زخم خود بسیار کمک کنید:
- محل زخم و بریدگی جراحی را تمیز و خشک نگه دارید.
- پس از رفتن به خانه سعی کنید هر روز دوش بگیرید.
- پس از حمام زخم را با سشوار ملایم و با رعایت فاصله خشک کنید.
- اجازه دهید تا هوا به زخم برسد.
- در صورتیکه هنگام حمام پانسمان شما باز شد، نیازی به پانسمان مجدد نخواهد بود.
- کش لباس زیر خود را روی زخم قرار ندهید.
- پس لباسهای نخی و گشاد بپوشید.
- تا زمانی که زخمتان تازه است از شکمبند استفاده نکنید.
- زخم سزارین را دستکاری نکرده و از باز و بسته کردن مداوم پانسمان خودداری نمایید.
- بدون مشورت با پزشک از کرم، پماد و لوسیون روی زخم استفاده نکنید.
توجه به رژیم غذایی پس از زایمان سزارین
داشتن یک رژیم غذایی مناسب پس از زایمان سزارین بسیار اهمیت داشته و سبب بازیابی نیروی جسمی شما میشود. توجه به نکات زیر برای داشتن تغذیه مناسب پس از زایمان سزارین بسیار اهمیت دارد:
- در روزهای اول بعد از جراحی از غذاهای نرم و آبکی استفاده کنید.
- غذاهایی را میل کنید که همواره در رژیم غذایی شما قرار داشته است.
- مقدار زیادی مایعات بنوشید.
- از خوردن غذاهای نفاخ نظیر حبوبات و شیر در روزهای اولیه جراحی خودداری کنید.
- در صورتیکه احساس ناراحتی در معده خود دارید، از غذاهای سبک نظیر مرغ کبابی، پلو ساده، نان و ماست استفاده کنید.
- رژیم غذایی سرشار از ویتامین و پروتئین برای ترمیم زودتر زخم برای خود در نظر بگیرید.
فعالیت های روزانه پس از زایمان سزارین
بهبود زخم سزارین میتواند 4 هفته یا حتی بیشتر طول بکشد. حتی ممکن است در طول سال اول پس از جراحی سزارین دردهایی در ناحیه جراحی شده داشته باشید. بنابراین باید هنگامیکه در خانه در حال بهبود هستید از خود مراقبت کرده و به توصیههای پزشک برای بهبود هرچه زودتر عمل کنید. از جمله اقداماتی که پس از انجام زایمان سزارین باید به آن توجه داشته باشید، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- پس از زایمان سزارین هرگاه احساس خستگی داشتید، استراحت کنید.
- داشتن خواب کافی به بهبود سزارین بسیار کمک میکند.
- سعی کنید هر روز کمی پیادهروی کنید و مقدار پیادهروی را نسبت به روز قبل افزایش دهید.
- پیادهروی به جلوگیری از لخته شدن خون و یبوست کمک میکند.
- تا هنگامی که پزشک شما تایید نکرده است، وسایل بلند سنگین را بلند نکنید.
- تا 6 هفته کارهای سنگین و دشوار انجام ندهید.
- از خم و راست شدن و حرکاتی که به عضلات شکم فشار وارد میکند، خودداری کنید.
- هنگامی که سرفه میکنید یا نفس عمیق میکشید، برای کاهش درد زخم یک بالش سبک را روی شکم خود قرار دهید.
- پس از مرخص شدن از بیمارستان حمام کنید.
- برای خونریزی واژینال از تامپون استفاده نکرده و نوار بهداشتی را جایگزین آن کنید.
- بهتر است تا مدتی را رانندگی نکنید و در جلسات بعدی معاینه از پزشک خود در این مورد سوال کنید.
- سه روز پس از سزارین برای انجام اولین مراقبتهای بعد از زایمان به پزشک خود مراجعه کنید.
- بهتر است 6 تا 8 هفته رابطه جنسی نداشته باشید.
بهترین زمان برای سزارین و زایمان طبیعی
زایمان طبیعی به عنوان اولین گزینه متخصصان برای زایمان در نظر گرفته میشود و این زایمان با شروع علائم درد مادر انجام میشود. پس از زایمان طبیعی شرایط مادر بهتر بوده و دوره نقاهت نیز کوتاه خواهد بود. در صورتیکه تاریخ زایمان سزارین توسط پزشک تعیین شده و به علائم مادر ربطی ندارد. معمولا پزشکان پس از هفته 39 بارداری تاریخ زایمان را مشخص میکنند. همچنین ممکن است به دلیل شرایط خاص زایمان زودتر انجام شود.
زایمان طبیعی راحت تر است یا سزارین؟
یکی از دغدغههای هر مادر بارداری، زایمان و آمادگی برای آن است. زایمان طبیعی و سزارین مزایا و معایب خاص خود را دارند که هر فرد با توجه به شرایط خود میتواند به این دو روش زایمان کند. البته پزشکان متخصص زایمان طبیعی را ترجیح میدهند. اما در برخی مواقع شرایط سبب میشود که زایمان به روش سزارین گزینه مناسبتری باشد.
مزایا زایمان طبیعی
در زایمان طبیعی مادر سریعتر بهبود یافته و میتواند به زندگی روزمره و عادی خود بازگردد. همچنین این زایمان عوارض جراحی نظیر درد طولانی در ناحیه برش نداشته و دیگر نگرانی برای خونریزی و عفونت نخواهد بود. در این زایمان معمولا اثری از بیماریهای سخت و عفونتها نیست. علاوهبر موارد اشاره شده با زایمان طبیعی احتمال ابتلا نوزاد به اختلالات تنفسی کاهش مییابد.
معایب زایمان طبیعی
زایمان طبیعی با وجود مزایای متعددی که دارد، با معایبی نیز همراه است. به عنوان مثال شما از تاریخ دقیق زایمان آگاهی ندارید و درد بسیار زیادی را در هنگام زایمان طبیعی متحمل میشوید. همچنین ممکن است به دلیل بروز مشکلات در زایمان طبیعی نیاز به جراحی و برش برخی نواحی باشد.
مزایا زایمان سزارین
زایمان سزارین نیز همانند زایمان طبیعی با مزایایی همراه است که از جمله این مزایا میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- اطلاع از تاریخ دقیق زایمان
- نداشتن ترس و درد هنگام زایمان
- کاهش خطر و مشکلاتی که ممکن است هنگام زایمان طبیعی پیش آید.
زایمان سزارین با معایب بیشتری نسبت به زایمان طبیعی همراه است که از جمله این معایب میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- نیاز به مراقبت بیشتر پس از زایمان سزارین نسبت به زایمان طبیعی
- بازگشت طولانیتر به زندگی روزمره
- ایجاد درد و خونریزی پس از جراحی
- احتمال عفونت در محل جراحی
- واکنش به بیهوشی
- خطر بالا برای زایمانهای بعدی
ارائه خدمات بارداری و زایمان در کلینیک زنان دکتر مریم اکبری
اگر قصد بارداری دارید و میخواهید دوران بارداری بسیار خوبی را سپری کنید یا اگر باردار هستید و میخواهید از مراقبتهای بارداری اطلاع داشته باشید، همراه داشتن پزشکی مجرب و با تجربه در این مسیر بسیار اهمیت دارد. توجه به توصیههای پزشک در این مسیر بسیار اهمیت داشته و سبب سلامت شما و جنین خواهد شد. بنابراین بهتر است به کلینیکی مجرب برای دریافت خدمات بارداری مراجعه کنید. کلینیک دکتر مریم اکبری ارائهدهنده تمام خدمات بارداری و زایمان است که برای دریافت مشاوره میتوانید با شمارههای زیر تماس گرفته و اقدام به رزرو وقت کنید:
شماره تماس:
02122865768- 02122865769
02122890759- 02122890760
02122890761
شماره تماس منشی: 09032523542
09381231297
همچنین آدرس کلینیک دکتر مریم اکبری به شرح زیر است:
تهران- ضلع شمال غربی سیدخندان، خیابان پیشداد، پلاک 4 واحد 4
سوالات متداول
1- درد زایمان چگونه آغاز میشود؟
اگر با انقباضات منظم و دردناکی مواجه شدید که قویتر شده و بیش از 30 ثانیه طول میکشد، به این معنا است که درد زایمان آغاز شده است. در شروع زایمان ماهیچههای رحم منقبض شده و درد مادر افزایش مییابد.
2- آیا برای انجام سزارین مادر باید ناشتا باشد؟
بله، قبل از انجام سزارین، مادر باید حداقل 8 ساعت ناشتا باشد تا عوارضی نظیر آسپیراسیون برای او رخ ندهد.
3- چه مدت پس از گذشت سزارین مادر میتواند شروع به راه رفتن کند؟
روز پس از عمل، مادر باید دو بار با کمک همراه از تخت بیرون آمده و روز دوم کمی قدم بزند. حرکت کردن به موقع مادر پس از زایمان سزارین از ایجاد لختههای خونی در عروق جلوگیری میکند.
شماره تماس:
02122865768- 02122865769
02122890759- 02122890760
02122890761
شماره تماس منشی: 09032523542
09381231297
همچنین آدرس کلینیک دکتر مریم اکبری به شرح زیر است:
تهران- ضلع شمال غربی سیدخندان، خیابان پیشداد، پلاک 4 واحد 4