فیبروم رحم یا لیومیوم رحم توده‌های غیرسرطانی معمول، اما غیرنرمال هستند. فیبروم‌ها در اندازه، شکل و محل قرارگیری متفاوت هستند. آنها می‌توانند درون دیواره رحم (شایع‌ترین نوع)، روی سطح رحم یا درون حفره اصلی تشکیل شوند که امکان داشتن بیش از یک نوع آن وجود دارد. این توده‌ها به‌صورت تکی یا خوشه‌ای رشد می‌کنند. نوع خوشه‌ای آن از اندازه 1 میلی متر تا 20 سانتی متر رشد می‌کند.
همه فیبروم‌ها علائمی از خود نشان نمی‌دهند، اما وقتی زمان بروز علائم شود موجب خونریزی شدید در زمان قاعدگی، تکرر ادرار و درد در زمان رابطه جنسی و… می‌شوند. فیبروم‌های کوچک نیاز به درمان ندارند، اما انواع بزرگ آن نیاز به درمان‌های دارویی و یا جراحی دارند.
به‌طور معمول 40 تا 80 درصد زنان تا سن 50 سالگی فیبروم را تجربه می‌کنند، اما شاید برخی از آنها هیچگاه دچار این عارضه نشوند. در ادامه مقاله به علائم، علل و روش‌های درمان آن می‌پردازیم.
مقاله مرتبط: سرطان های زنان
انواع فیبروم رحم
فیبروم‌ها بسته به محل رشد در رحم، به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:
- فیبروم داخل جداری (Intramural Fibroid): رایج‌ترین نوع فیبروم که در دیواره عضلانی رحم رشد می‌کند.
- فیبروم زیر مخاطی (Submucosal Fibroid): در لایه داخلی رحم رشد کرده و باعث خونریزی شدید و مشکلات باروری می‌شود.
- فیبروم زیر سروزال (Subserosal Fibroid): در قسمت خارجی رحم رشد کرده و ممکن است بر اندام‌های اطراف مانند مثانه و روده فشار وارد کند.
- فیبروم پایه‌دار (Pedunculated Fibroid): به‌صورت توده‌ای که با یک پایه به رحم متصل است، رشد می‌کند.
علائم فیبروم رحم
بیشتر فیبروم‌ها هیچ علائمی ندارند که به آنها فیبروم‌های بدون علامت می‌گوییم. نوع بزرگتر فیبروم‌ها علائم مختلفی ایجاد می‌کند که شامل موارد زیر می‌شوند:
یکی از اولین علامت‌ها فشار است، که به‌صورت موارد زیر ظاهر می‌شود:
- فشار روی مثانه یا راست روده
- تکرر ادرار (زمانی اتفاق می‌افتد که فیبروم‌ها به مثانه فشار وارد کنند)
- ناتوانی در ادرار یا خالی کردن کامل مثانه
- یبوست یا درد رکتوم
- درد پایین کمر یا شکم
- بزرگ شدن بیش از اندازه شکم که شبیه به بارداری شود
یکی دیگر از علامت‌های این عارضه اختلال در پریود است که ممکن است سبب اتفاقات زیر شود:
- گرفتگی یا درد شدید هنگام و قبل از قاعدگی
- خونریزی شدیدتر و گاهی همراه با خون لخته شده
- مدت زمان طولانی‌تر قاعدگی یا تکرار شدن غیرعادی آن
- لکه بینی یا خونریزی در زمان‌های بین دو قاعدگی
ممکن است در کنار این علامت‌ها، نشانه‌های دیگری را تجربه کنید، مانند:
- درد هنگام برقراری رابطه جنسی
- ترشحات غیرعادی واژن
لازم است بدانید در زمان یائسگی این علائم کاهش می‌یابند.
مقاله مرتبط:کولپوسکوپی چیست؟ + هزینه آن و بهترین کلینیک در تهران
علل به وجود آمدن فیبروم رحم
دلایل به وجود آمدن فیبروم رحمی مشخص نیست، اما اکثر آنها در زمان باروری زنان رخ می‌دهد و زنان جوانی که هنوز به سن قاعدگی نرسیده‌اند دچار آن نمی‌شوند. اما در این میان برخی از عوامل بر ایجاد آن تأثیری دارند:
هورمون‌ها
ممکن است هورمون‌های استروژن و پروژسترون که در دوران باروری توسط تخمدان‌ها تولید می‌شوند، باعث ضخیم شدن دیواره داخلی رحم شوند و دلیلی بر رشد فیبروم‌ها باشند.
سابقه خانوادگی
اگر مادر، مادربزرگ و یا خواهر شما دچار فیبروم رحمی باشند، احتمال اینکه شما نیز به آن دچار شوید، افزایش می‌یابد.
حاملگی
حاملگی باعث افزایش تولید هورمون‌های استروژن و پروژسترون می‌شود. بنابراین امکان رشد فیبروم‌ها در دوران بارداری به شدت افزایش می‌یابد.
در کنار این دلایل، موارد زیادی وجود دارند که ریسک ایجاد فیبروم را افزایش می‌دهند. نمونه‌هایی از آنها شامل موارد زیر است:
- چاقی و افزایش وزن (فردی دچار فربگی یا چاقی است که 20% اضافه وزن داشته باشد)
- داشتن 30 سال سن و بالاتر
- سابقه ارثی
- نداشتن فرزند و استفاده از داروهای جلوگیری
- بلوغ زودرس
- یائسگی دیررس
- کمبود ویتامین D
- خوردن بیش از حد گوشت قرمز و نخوردن سبزی و میوه کافی
- مصرف الکل
مقاله مرتبط:تست پاپ اسمیر چیست و چرا انجام می‌شود؟
تشخیص فیبروم رحم
قبل از دانستن روش‌های درمان بهتر است روش‌های تشخیص آن را بدانیم. در بیشتر موارد فیبروم‌ها را با معاینه‌های منظم تشخیص می‌دهند. در برخی موارد با مراجعه به پزشک و بیان خونریزی‌ها و علائم خاص آزمایش‌هایی برای تشخیص اندازه و نوع آن وجود دارد، مانند سونوگرافی، MRI، سی تی اسکن، هیستروسکوپی، هیستروسالپنوگوگرافی، سونو هیستروگرافی و لاپاراسکوپی.
نوع درمان به سن مراجعه کننده، اندازه فیبروم‌ها، محل آنها و علائمی که ایجاد می‌کنند، بستگی دارد. اگر هیچ علامتی احساس نکردید نیاز به درمانی هم ندارید، زیرا که فیبروم‌های کوچک خود به خود از بین می‌روند. فیبروم‌ها باید به‌طور منظم مورد بررسی قرار بگیرند اما نیاز به هیچ اقدام فوری ندارند. اگر علائمی مانند خونریزی زیاد، دردهای متوسط یا شدید، مشکلات ناباروری و مشکلات دستگاه ادرار و یا روده دارید آنگاه نیاز به درمان دارید.
نوع درمان براساس فاکتور‌های زیر متفاوت است:
- چه تعداد فیبروم دارید؟
- اندازه آنها چقدر است؟
- در کجای رحم قرار دارند؟
- چه علائمی را در رابطه با فیبروم‌ها تجربه کردید؟
- میل به باروری در آینده
- میل به نگه داشتن رحم
مقاله مرتبط:هیسترکتومی چیست و چرا انجام می‌شود؟
روش های درمان فیبروم رحم
مهم‌ترین تصمیم درباره درمان بستگی به تصمیم شما در رابطه با میل به باروری و فرزندآوری دارد، زیرا که برخی درمان‌ها مخاطره آمیز هستند.
درمان‌های دارویی و جراحی راه‌های پیش روی شماست و گاهی نیاز است تا مجموعه‌ای از درمان را در کنار هم امتحان کنید. درمان‌های دارویی زیادی برای کاهش پریودهای سنگین وجود دارد، اما هرچی فیبروم‌ها بزرگتر باشند اثر آنها کمتر است.
اگر داروهای تجویز شده اثر نداشتند، عمل جراحی برای برداشتن آنها انجام می‌شود. برخی انواع آنها شامل موارد زیر است:
- هیستروکتومی: نوعی از جراحی است که طی آن رحم برداشته می‌شود اما یکی از بزرگترین عوارض آن عدم توانایی تولید مثل بعد از عمل است.
- میومکتومی: نوعی جراحی که فیبروم‌ها از دیواره رحم برداشته می‌شوند. این عمل جایگزین هیستروکتومی است که توانایی تولید مثل در شما باقی می‌ماند.
- برداشتن فیبروم به روش هیستروسکوپی
- مرگ فیبروم‌ها به روش هیستروسکوپی
در کنار درمان توسط پزشک، مواردی هستند که خود بیمار با رعایت آنها به بهبود علائم بیماری کمک می‌کند. انجام یوگا و ماساژ گرفتن کمک به داشتن آرامش و مدیریت سطح استرس می‌کند. در صورت نداشتن خونریزی شدید استفاده از گرما برای گرفتگی عضلات مناسب است. داشتن رژیم غذایی سالم به‌طور مثال عدم مصرف گوشت قرمز و استفاده از سبزیجات، میوه‌های سالم، ماهی‌های آب سرد و چای سبز، هم موجب سلامتی جسم و هم کاهش وزن می‌شود.
مقاله مرتبط:آمنوره یا پریود نشدن
فیبروم و بارداری
بسته به اندازه و محل قرارگیری، فیبروم‌ها ممکن است تأثیرات مختلفی بر بارداری داشته باشند:
🤰 مشکلات باروری: در برخی موارد، فیبروم‌ها ممکن است مانع از لانه‌گزینی جنین یا رشد مناسب آن شوند.
🤰 افزایش خطر سقط جنین: فیبروم‌های بزرگ می‌توانند بر جفت فشار آورده و موجب سقط شوند.
🤰 زایمان زودرس: وجود فیبروم می‌تواند موجب انقباضات زودهنگام رحمی شود.
🤰 مشکلات هنگام زایمان: برخی فیبروم‌ها ممکن است باعث انسداد کانال زایمان شوند و نیاز به سزارین را افزایش دهند.
آیا می‌توان از فیبروم رحم پیشگیری کرد؟
🔸 حفظ وزن سالم: چاقی یکی از عوامل افزایش‌دهنده خطر فیبروم است.
🔸 مصرف مواد غذایی سالم: میوه‌ها، سبزیجات و غذاهای غنی از فیبر و ویتامین D به کاهش خطر فیبروم کمک می‌کنند.
🔸 کاهش مصرف استروژن اضافی: کاهش مصرف فست‌فود، گوشت‌های فرآوری‌شده و محصولات حاوی هورمون مصنوعی.
🔸 مدیریت استرس: کاهش استرس از طریق یوگا، مدیتیشن و ورزش می‌تواند در جلوگیری از رشد فیبروم مؤثر باشد.
مقاله مرتبط:پیچ خوردگی رحم
نتیجه گیری
بهتر است بدانید که داشتن فیبروم رحم یک تجربه بسیار عادی در بین زنان است. گاهی آنقدر ناچیز است که نیاز به درمان نیست اما برخی از آنها علائم خاص و شدیدی تولید می‌کنند. مراجعه منظم به دکتر زنان و در میان گذاشتن هر نوع درد و علائم غیر عادی موجب تشخیص زود هنگام و درمان سریع‌تر می‌شود.
