زایمان اپیدورال

زایمان اپیدورال چیست؟

زایمان اپیدورال به استفاده از داروهای مسکن در ناحیه اپیدورال ستون فقرات مادر اطلاق می‌شود تا درد ناشی از انقباضات رحمی در هنگام زایمان کاهش یابد. این داروها معمولاً شامل بی‌حسی موضعی (مانند لیدوکائین) و مسکن‌های مورفینی هستند که از طریق سوزن یا کاتتر وارد فضای اپیدورال می‌شوند و به طور موضعی بر اعصاب مسئول انتقال درد در ناحیه لگن اثر می‌گذارند.

نحوه انجام زایمان اپیدورال

در هنگام انجام زایمان اپیدورال، مادر به‌طور معمول در حالت نشسته یا متمایل به جلو قرار می‌گیرد تا فضای اپیدورال در ستون فقرات بهتر قابل دسترسی باشد. پزشک یا متخصص بیهوشی با استفاده از یک سوزن وارد فضای اپیدورال شده و داروهای مسکن را به این ناحیه تزریق می‌کند. سپس، کاتتری در ناحیه اپیدورال قرار می‌دهند تا دارو به‌طور مداوم یا در صورت نیاز، به بدن مادر وارد شود.

مزایای زایمان اپیدورال

زایمان اپیدورال مزایای زیادی دارد که موجب می‌شود بسیاری از مادران این روش را انتخاب کنند:

الف) کاهش شدید درد زایمان

یکی از بزرگترین مزایای زایمان اپیدورال کاهش قابل توجه درد در هنگام زایمان است. این روش می‌تواند درد ناشی از انقباضات رحمی و همچنین درد ناشی از فشار بر روی گردن رحم و ناحیه لگن را به طور مؤثر کاهش دهد.

ب) حفظ هوشیاری مادر

با وجود تسکین درد، مادر کاملاً هوشیار می‌ماند و می‌تواند در طول زایمان و به هنگام تولد نوزاد در کنار پزشک و پرستاران باشد. این ویژگی آن را از روش‌های بیهوشی عمومی متمایز می‌کند.

ج) انعطاف‌پذیری در کنترل درد

یکی دیگر از مزایای مهم زایمان اپیدورال این است که مادر می‌تواند میزان داروهای مسکن را در حین زایمان کنترل کند. در صورتی که درد کاهش نیابد، مقدار دارو می‌تواند افزایش یابد.

د) اثر طولانی مدت

داروهای مورد استفاده در اپیدورال به‌طور مداوم در ناحیه اپیدورال تزریق می‌شوند، که این امر می‌تواند تسکین درد را تا زمانی که مادر در حال زایمان است، ادامه دهد. در برخی موارد، دارو به‌طور موقت برای تسکین درد در زمان‌های خاص مانند مرحله دوم زایمان افزایش می‌یابد.

معایب و خطرات زایمان اپیدورال

با وجود مزایای زیادی که این روش دارد، ممکن است معایب و خطراتی نیز برای مادر و نوزاد داشته باشد. برخی از این معایب و خطرات عبارتند از:

الف) افزایش احتمال استفاده از ابزار کمکی

مادرانی که زایمان اپیدورال دریافت می‌کنند، ممکن است بیشتر به ابزار کمکی مانند فورسپس (پنس جراحی) یا کِیسری (عمل جراحی سزارین) نیاز داشته باشند. این به این دلیل است که اپیدورال ممکن است توانایی مادر برای فشار دادن و همکاری در زایمان طبیعی را محدود کند.

ب) افت فشار خون

یکی از عوارض شایع در زایمان اپیدورال، افت فشار خون است. داروهای مسکن می‌توانند فشار خون مادر را کاهش دهند که این موضوع می‌تواند به کاهش جریان خون به جنین منجر شود و در برخی موارد نیاز به درمان فوری پیدا کند.

ج) درد پشت یا سردرد

در برخی موارد، زنانی که زایمان اپیدورال انجام داده‌اند، ممکن است دچار درد در ناحیه پشت یا حتی سردردهای شدید شوند. این ممکن است به دلیل نشت مایع مغزی نخاعی (CSF) از سوراخ کوچک ناشی از سوزن باشد.

د) عوارض جانبی داروهای مسکن

داروهای مسکن مورد استفاده در زایمان اپیدورال می‌توانند عوارض جانبی مانند تهوع، استفراغ، یا مشکلات تنفسی را به همراه داشته باشند. در برخی موارد، داروها می‌توانند بر عملکرد عضلات مادر تأثیر بگذارند و باعث ضعف عضلانی شوند.

ه) عفونت یا آسیب عصبی

اگر تزریق در فضای اپیدورال به‌درستی انجام نشود یا به علت استفاده از سوزن غیراستریل، احتمال ابتلا به عفونت وجود دارد. در موارد نادر، ممکن است آسیب به اعصاب یا نخاع ایجاد شود که می‌تواند مشکلات عصبی یا دردهای مزمن ایجاد کند.

شرایط مناسب برای زایمان اپیدورال

زایمان اپیدورال معمولاً برای زنانی که درد شدیدی را تجربه می‌کنند و می‌خواهند در طول زایمان هوشیار باشند، مناسب است. با این حال، در برخی شرایط خاص ممکن است پزشک استفاده از این روش را توصیه نکند. برخی از این شرایط شامل موارد زیر است:

• اختلالات خونی یا خونریزی شدید: زنانی که اختلالات خونریزی یا خونریزی شدید دارند، ممکن است نتوانند از اپیدورال استفاده کنند.
• عفونت‌های ستون فقرات یا بیماری‌های سیستم عصبی مرکزی: اگر فرد به عفونت‌های شدید در ناحیه ستون فقرات مبتلا باشد یا بیماری‌های مزمن عصبی داشته باشد، پزشک ممکن است استفاده از اپیدورال را منع کند.
• سابقه جراحی‌های ستون فقرات: زنانی که قبلاً جراحی‌های ستون فقرات داشته‌اند، ممکن است در معرض خطرات بیشتری باشند.

مراحل انجام بی حسی اپیدورال

بی حسی اپیدورال توسط متخصص بیهوشی انجام می شود. در ابتدا بیمار به صورت نشسته و با ایجاد مقداری قوسی در ناحیه پشت موقعیت مناسب جهت انجام تزریق را میگیرد. در موارد نیاز است بیمار با همین موقعیت به سمت چپ خود دراز بکشد. توجه داشته باشید که ایجاد پوزیشن مناسب قبل از تزریق جهت جلوگیری از مشکلات احتمالی بسیار مهم بوده و لازم است بیمار نهایت همکاری را با پزشک بیهوشی داشته باشد.

پس از ایجاد موقعیت مناسب اطراف ناحیه تزریق با محلول های ضدعفونی کاملا شستشو داده می شود. و تزریق به یک ناحیه خاص که توسط پزشک تشخیص داده می شود انجام میشود.

آیا وجود خالکوبی در ناحیه تزریق اپیدورال مشکل ساز است؟

وجود خالکوبی در ناحیه کمر و قسمتی که قرار است تزریق انجام شود، در صورتی که جوهر خالکوبی خشک شده باشد و جای زخم های ناشی از سوزن های خالکوبی بهبودی کامل یافته باشد تزریق مانعی ندارد و تاثیری در میزان بی حسی ندارد. اما در صورتی که تورم ها و قرمزی های خالکوبی هنوز روی پوست شما دیده می شود و یا تمامی سطح کمر شما را پوشانده شما از تزریق اپیدورال نمیتوانید استفاده کنید.

موارد منع استفاده از اپیدورال

روش زایمان اپیدورال و به طور عام زایمان بدون درد با اینکه مزایای فراوانی دارد اما در مواردی شاهد معایبی از این روش هستیم. در مواردی هم به طور کلی با تشخیص پزشک استفاده از این روش منع می شوند. به طور مثال میتوان گفت در صورت ابتلا به موارد زیر شما از استفاده اپیدورال منع می شوید:

• اگر از داروهای رقیق کننده خون استفاده میکنید
• تعداد پلاکت های خون شما پایین است
• در ناحیه پشت خود دارای عفونت هستید
• دچار خونریزی بلند مدت می شوید
• دارای عفونت های خونی می باشید

پیشگیری و نکات برای استفاده از زایمان اپیدورال

اگر تصمیم به استفاده از زایمان اپیدورال دارید، توصیه می‌شود که نکات زیر را در نظر بگیرید:

• مشاوره با پزشک: قبل از تصمیم به استفاده از این روش، با پزشک متخصص خود مشورت کنید تا بهترین گزینه برای شرایط خاص شما انتخاب شود.
• آگاهی از خطرات: آگاهی از خطرات و عوارض زایمان اپیدورال به شما کمک می‌کند تا با دیدگاه کاملی برای تصمیم‌گیری اقدام کنید.
• دستگاه‌های پزشکی آماده: به یاد داشته باشید که در حین زایمان، تجهیزات پزشکی نظیر دستگاه‌های نظارت بر ضربان قلب جنین و فشار خون مادر آماده باشد.

کلام آخر

زایمان اپیدورال یکی از روش‌های موثر و رایج برای تسکین درد در هنگام زایمان است. این روش می‌تواند به‌طور چشمگیری درد مادر را کاهش دهد و به او این امکان را بدهد که در طول زایمان هوشیار و آرام باشد. اما مانند هر روش پزشکی دیگری، این روش نیز دارای مزایا و معایب خاص خود است. مهم است که قبل از انتخاب این روش، با پزشک متخصص مشورت کرده و از تمامی جوانب آن آگاهی پیدا کنید.