یکی از مشکلاتی که از گذشته تا امروز وجود دارد، نازایی است. خوشبختانه با گذشت زمان و پیشرفت علم و تکنولوژی این مشکل تا حد زیادی برطرف شده است. علل نازایی بسیار متنوع هستند همچنین عوامل متعددی روی این موضوع تاثیرگذار هستند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت. اگر شما هم می‌خواهید بدانید چه عواملی در به وجود آمدن این مشکل نقش دارند، در ادامه با ما همراه باشید.
چه موقع لازم است برای آگاهی از علل نازایی به پزشک مراجعه کنید؟
در صورتی که حداقل یک سال است که برای بارداری به‌طور منظم تلاش می‌کنید، اما نتیجه نمی‌گیرید لازم است به پزشک مراجعه کنید. زنان در صورتی که علائم زیر را دارند باید چند وقت قبل از اقدام به بارداری با یک مراقبت‌گر صحبت کنند:
- در صورتی که سن شما 35 و بیشتر است و حداقل 6 ماه است که برای بارداری تلاش می‌کنید.
- بیش از 40 سال سن دارید.
- پریودهای بی‌نظم و غایب دارید.
- پریودهای خیلی دردناک دارید.
- به مشکلات باروری شناخته شده مبتلا هستید.
- به بیماری التهابی لگن (آندومتریوز) مبتلا هستید.
- چند مرتبه سقط جنین انجام داده‌اید.
- در صورتی که تحت درمان برای سرطان قرار گرفته‌اید.
مردان هم در صورتی که علائم زیر را دارند لازم است با یک مراقبت‌گر صحبت کنند:
- مشکلات مربوط به اسپرم یا کمبود آن
- سابقه مشکلات جنسی، پروستات و بیضه
- قرار گرفتن تحت درمان سرطان
- کوچک بودن بیضه‌ها یا تورم در کیسه آن
- ابتلای سایر اعضای خانواده به مشکل نازایی
علل نازایی
برای بارداری لازم است تمام مراحل از تخمک‌گذاری تا لقاح به‌طور صحیح و کامل انجام گیرد. گاهی مشکلات مربوط به بارداری زوجین از بدو تولد در آنها وجود دارد، اما گاهی در طول مدت زندگی افراد ایجاد می‌شود. علل نازایی می‌تواند روی یک یا در بعضی موارد هر دو نفر تأثیر داشته باشد. در بعضی موارد هم هیچ دلیلی برای عدم بارداری پیدا نمی‌شود. طبق تحقیقاتی که در کشور انگلیس انجام شده از هر 4 مورد کیس مبتلا به این مشکل 1 مورد دارای علت ناشناخته است.
علل نازایی در مردان
دلایل ناباروری در مردان ممکن است از موارد زیر باشد:
- تولید و یا عملکرد غیرعادی اسپرم: افت بیضه‌ها، مشکلات ژنتیکی، بیماری‌هایی مثل دیابت، عفونت‌هایی مثل کلامیدیا، HIV، واریکوسل و اوریون از جمله عواملی هستند که می‌توانند کیفیت اسپرم را تحت تأثیر قرار دهند.
- مشکلات مربوط به انتقال اسپرم: مشکل در انتقال اسپرم از اختلال جنسی مانند انزال زودرس، برخی بیماری‌های ژنتیک مثل فیبروز کیستیک، اختلالات ساختاری همانند مسدودی بیضه یا صدمه به اندام‌های تناسلی ناشی می‌شود.
- قرارگیری بیش از حد در معرض عوامل طبیعی خاص از جمله اشعه‌ها، آفت‌کش‌ها و دیگر مواد شیمیایی. عوامل دیگر نظیر کشیدن سیگار، مصرف ماری جوانا و الکل، استفاده از داروهای مخصوص عفونت‌های باکتریایی، افسردگی و فشار خون باروری را تحت تأثیر قرار می‌دهند. قرارگیری مداوم در مکان‌هایی که موجب افزایش دمای بدن می‌شود و عملکرد تولید اسپرم را تحت شعاع قرار می‌دهند مثل سونا، جکوزی و گرمای شدید.
- صدمات وارد شده به بدن از طریق سرطان و درمان آن: شیمی درمانی و پرتو درمانی از این دسته هستند. درمان سرطان این قابلیت را دارد که گاهی تولید اسپرم را به شدت مختل کند.
علل نازایی در زنان
ناباروری در زنان هم علل متعددی دارد که در زیر به آنها اشاره شده است:
- مشکلات تخمک‌گذاری که رهاسازی تخمک از تخمدان را تحت شعاع قرار می‌دهد. مشکلات هورمونی مثل سندرم تخمدان پلی کیستیک شامل این موضوع است.
هورمونی که موجب تحریک برای تولید شیر مادر می‌شود ممکن است تخمک‌گذاری را دچار مشکل کند که به این وضعیت هایپرپرولاکتینمی می‌گویند.
اختلالات مربوط به تیروئید (پرکاری و کم کاری آن) ممکن است که بر روند سیکل ماهانه تأثیر بگذارد یا موجب نازایی شود. از دیگر دلایل زمینه‌ای می‌توان به ورزش بیش از اندازه، تومور و اختلالات مربوط به خوردن اشاره کرد.
- مشکلات مربوط به رحم یا دهانه آن: مشکلات مربوط به این بخش شامل ناهنجاری‌های دهانه رحم، پولیپ در رحم یا فرم آن. تومورهای خوش‌خیم در فیبروم رحم با مسدود کردن استوانه‌های فالوپ یا پیشگیری از کاشت تخمک بارور شده در رحم می‌تواند از علل نازایی باشد.
- آندومتریوز: این مشکل زمانی به وجود می‌آید که بافت آندومتر بیرون از رحم رشد کند. این موضوع کارایی رحم، تخمدان‌ها و استوانه‌های فالوپ را دچار اختلال می‌کند.
- صدمه یا مسدود بودن استوانه‌های فالوپ: این مشکل معمولاً به سبب التهاب در استوانه‌های فالوپ به وجود می‌آید. این عارضه می‌تواند از التهاب لگن ناشی شود که غالبا به‌دلیل اندومتریوز، چسبندگی یا عفونت مقاربتی شکل می‌گیرد.
- یائسگی زودرس: در صورتی که تخمدان‌های از کار بیفتند قاعدگی پیش از 40 سال رخ می‌دهد. علت این موضوع غالبا ناشناخته است زیرا عوامل خاصی بر آن موثرند مانند اختلالات سیستم ایمنی، برخورداری از ژنتیک خاص مثل سندرم ترنر، شیمی درمانی و پرتودرمانی.
- سرطان و بهبود آن: بعضی سرطان‌ها به‌خصوص از نوع سرطان‌های تولید مثل غالبا موجب اختلال در بارداری می‌شوند.
عواملی که ریسک ابتلا به نازایی را افزایش می‌دهند
عوامل بسیاری وجود دارند که بین مردان و زنان از جهت خطر ابتلا به نازایی یکسان هستند:
- سن: قدرت باروری زنان با افزایش سن آنها رابطه‌ی معکوس دارد؛ یعنی با افزایش سن قدرت باروریشان کاهش می‌یابد. این سن برای زنان از اواسط 30 سالگی و به‌خصوص 37 سالگی شروع می‌شود. همچنین مردان دارای 40 سال و بیشتر ممکن است دارای قدرت کمتری در باروری باشند نسبت به مردان جوانتر.
- استفاده از دخانیات: مصرف سیگار، تنباکو و ماری جوانا توسط هر یک از زوجین عملکرد بارداری را تحت تأثیر قرا می‌دهد. همچنین سقط جنین در زنان سیگاری بیشتر دیده می‌شود.
- استفاده از الکل: نوشیدن الکل موجب کاهش احتمال باروری می‌شود. همچنین مصرف الکل در مردان سبب کاهش تعداد و تحرک اسپرم خواهد شد.
- کمبود وزن و اضافه وزن: هر دو این موارد هم در مردان هم در زنان مشکلاتی را در زمینه بارداری به وجود می‌آورد.
- مسائل ورزشی: هم ورزش نکردن و هم ورزش‌های شدید و مکرر در افراد می‌تواند مشکلاتی را در زمینه نازایی به وجود آورد.
نتیجه‌گیری
در این مطلب از علل نازایی که بسیار متعدد بودند هم در مورد زنان و هم در مورد مردان صحبت کردیم. شما میتوانید با مراقبت‌ها و چکاپ‌های معمول ریسک بسیاری از این عوامل را به صفر برسانید و بارداری همراه با سلامت را پشت سر بگذارید.
حتماً یادتان باشد قبل از اقدام به باروری از مراقبت‌گر در این زمینه مشورت بگیرید. با این‌کار میتوانید از مشکلات و خطرات احتمالی پیشگیری کنید.
