دوران بارداری یکی از حساس‌ترین مراحل زندگی بانوان است. مادران باردار برای اینکه بتوانند این دوران را با موفقیت طی کنند و فرزند سالمی به دنیا بیاورند، ضروری است که از انجام برخی کارها خودداری کنند. یکی از مواردی که باعث صدمه دیدن جنین و مادر می‌شود، مصرف الکل در بارداری است.
به طور مثال مصرف الکل باعث وارد شدن صدمه‌های جدی به جنین مانند کم‌وزنی یا سقط جنین خواهد شد. مطلبی که امروز می‌خواهیم بررسی کنیم، درباره تاثیر الکل و خطرات آن در دوران بارداری است. پس پیشنهاد می‌شود که مادران باردار این مقاله را از دست ندهند.
مقاله مرتبط:حاملگی اول و دوم؛ هر آنچه باید بدانید
نقص‌های مادرزادی در جنین به علت مصرف الکل در بارداری
الکل از طریق جفت به جنین منتقل شده و مستقیماً بر رشد و تکامل او اثر می‌گذارد. از جمله آسیب‌های اصلی که مصرف الکل در دوران بارداری می‌تواند به جنین وارد کند، شامل موارد زیر است:
🔹 سندرم الکل جنینی (FAS – Fetal Alcohol Syndrome)
این سندرم یکی از شدیدترین پیامدهای مصرف الکل در بارداری است و شامل مشکلاتی نظیر:
✅ ناهنجاری‌های صورت: سر کوچک، بینی کوتاه، لب‌های نازک و چشم‌های کوچک
✅ اختلالات رشد: وزن کم هنگام تولد و رشد کند پس از زایمان
✅ مشکلات شناختی: اختلالات یادگیری، مشکلات تمرکز و حافظه ضعیف
✅ مشکلات رفتاری: بیش‌فعالی، پرخاشگری و عدم کنترل هیجانات
مقاله مرتبط:ورزش و بارداری
🔹 نواقص مادرزادی و مشکلات جسمی
مصرف الکل در دوران بارداری می‌تواند باعث بروز نواقص مادرزادی مانند مشکلات قلبی، کلیوی و ناهنجاری‌های استخوانی شود. همچنین، خطر زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد را افزایش می‌دهد.
🔹 آسیب به رشد مغز و سیستم عصبی
الکل تأثیر منفی بر رشد مغز دارد و می‌تواند باعث نقص در عملکرد شناختی و هوشی کودک شود. بسیاری از نوزادانی که در معرض الکل قرار گرفته‌اند، در دوران کودکی و نوجوانی مشکلات یادگیری و حافظه خواهند داشت.
مقاله مرتبط:بیماری‌های شایع در دوران بارداری
زایمان زودرس به دلیل مصرف الکل
پزشکان معتقد هستند که نوشیدن الکل در بارداری باعث می‌شود که زایمان زودتر از هفته سی و هفتم رخ دهد. زایمان زودرس عوارض گوناگونی ممکن است برای نوزاد به وجود بیاورد که مهم‌ترین آن کم وزنی نوزاد است. از دیگر عوارض زایمان زودرس می‌توان به مشکلات تنفسی و گوارشی و بیماری زردی در نوزاد اشاره کرد. پس مصرف الکل می‌تواند باعث به وجود آمدن بیماری‌های مختلف در جنین شود.
مقاله مرتبط:زایمان زودرس وعوارض جدی آن برای نوزاد
سقط جنین یا مرده به دنیا آمدن نوزاد
یکی از اصلی‌ترین عوارض مصرف الکل در دوران بارداری سقط جنین و مرده به دنیا آمدن نوزاد است. تحقیقات نشان می‌دهند، مادرانی که در دوران بارداری مصرف الکل را قطع نکرده‌اند، معمولا در ماه سوم بارداری با سقط جنین مواجه شده‌اند. همچنین مصرف الکل ممکن است باعث شود که جنین پس از هفته بیستم بارداری به صورت مرده متولد شود.
مشکلات روحی و آسیب‌های روانی
مصرف الکل علاوه بر وارد کردن آسیب‌های جسمی بر جنین، مشکلات روحی زیادی را نیز برای جنین به وجود می‌آورد. تحقیقات نشان می‌دهند، کودکانی که مشکلاتی مانند پرخاشگری و خشم بیش از حد در آن‌ها مشاهده می‌شود، تحت تاثیر مصرف الکل مادر در دوران بارداری قرار گرفته‌اند. همچنین الکل باعث استرس و اضطراب‌های بی‌دلیل نیز در کودک می‌شود.
مقاله مرتبط:خطرات پوشیدن پاشنه بلند در بارداری
عوارض دیگر مصرف الکل در دوران بارداری
همانطور که تا اینجا مطالعه کردید، مصرف الکل ممکن است باعث نقص‌های مادرزادی و مشکلات دیگری مانند مرده به دنیا آمدن جنین شود. اما علاوه بر این موارد الکل می‌تواند تاثیرات منفی دیگری نیز بر جنین بگذارد. این تاثیرات منفی عبارتند از:
- ناهنجاری در چهره نوزاد
- کم وزنی و کوتاهی قد
- بیماری‌های قلبی یا اختلال در روند فعالیت کلیه‌ها
- اختلال در عملکرد سیستم عصبی
- ضریب هوشی پایین
- مشکلات چشمی و اختلال در شنوایی
بنابراین مصرف الکل باعث می‌شود که جنین به صورت نوزاد نارسی به دنیا بیاید و از مشکلات جسمی رنج ببرد.
ترک الکل در دوران بارداری چگونه باید انجام شود؟
گاهی‌اوقات ممکن است برخی افراد آنقدر اعتیاد شدیدی به الکل داشته باشند که نتوانند به سادگی آن را ترک کنند. ترک الکل برای این افراد بهتر است با مشورت پزشک صورت گیرد. پزشک زنان معمولا مصرف الکل را با نوشیدنی‌های مفیدی که باعث رشد بیشتر جنین می‌شود، جایگزین خواهد کرد. دکتر مریم اکبری می توانند زنان باردار را در این زمینه راهنمایی کنند. همچنین توصیه می‌شود که زنان باردار از مجالس و مکان‌هایی که در آنجا الکل مصرف می‌شود، دوری کنند که امکان وسوسه شدن مادران به وجود نیاید.
مقاله مرتبط:سزارین چیست؟ | + مزایا و معایب
الکل و اثرات آن بر مادران باردار
مصرف الکل در بارداری علاوه بر وارد کردن نقص‌های جسمی و روحی بر کودک، برای مادر نیز مضر است و باعث بروز عوارض زیر خواهد شد:
- دوری از افراد و علاقه به تنهایی
- فراموش کردن انجام اقدامات ضروری برای سلامت نوزاد مانند مراجعه منظم به پزشک
- مصرف نکردن مواد معدنی و ویتامین‌های ضروری در دوران بارداری
- خشم و عصبانیت بی‌دلیل
بنابراین نوشیدن مشروبات الکلی در دوران بارداری می‌تواند سلامت مادر و جنین را تحت تاثیر قرار دهد. پس توصیه می‌شود، قبل از بارداری نسبت به ترک الکل اقدام کرد.
تاثیر بوی الکل در دوران بارداری
پزشکان معتقد هستند که علاوه بر مصرف الکل، بوی این نوشیدنی نیز ممکن است برای مادران باردار خطرناک باشد. بوی الکل ممکن است باعث حساسیت و بروز آلرژی در مادران باردار شود. به همین دلیل توصیه می‌شود که هیچ کدام از اعضای خانواده نیز در کنار فرد باردار الکل مصرف نکنند.
مصرف الکل در 3 ماه اول بارداری
نوشیدن الکل به طورکلی برای مادران باردار خطرناک است. اما مصرف آن در 3 ماه اول بارداری تاثیرات مخرب بیشتری بر جنین وارد می‌کند. 3 ماه اول بارداری دوران شکل گیری قلب و مغز جنین است که مصرف الکل می‌تواند عوارضی مانند تشکیل نشدن قلب جنین یا اختلال در روند سیستم عصبی جنین را به وجود بیاورد. بنابراین باید از مصرف الکل در دوران بارداری و به خصوص 3 ماه اول پرهیز کرد.
مقاله مرتبط:کمبود ویتامین D در بارداری و خطر MS برای کودک
مصرف مکمل‌های بارداری برای کمک به ترک الکل
مکمل‌های بارداری گزینه مناسبی برای ترک الکل هستند. این مکمل‌ها هم به شکل دارویی و کپسول و هم به شکل نوشیدنی وجود دارند. مصرف این مکمل‌ها با مشورت پزشک می‌تواند باعث ترک الکل شده و به طورکلی حواس مادر را از مصرف نوشیدنی‌های الکلی پرت کند. بنابراین دریافت برنامه مصرفی مناسب برای استفاده از این مکمل‌ها از پزشک به نوعی ضروری محسوب می‌شود.
آیا مقدار کم الکل هم خطرناک است؟
تحقیقات نشان داده‌اند که حتی مقدار کم الکل نیز می‌تواند برای جنین مضر باشد. هیچ سطحی از مصرف الکل در بارداری ایمن محسوب نمی‌شود، زیرا هر مقدار الکل می‌تواند از جفت عبور کرده و رشد جنین را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین، بهترین توصیه این است که مادران باردار به طور کامل از مصرف الکل اجتناب کنند.
پیشگیری و راهکارهای ترک الکل در دوران بارداری
✔ آگاهی‌بخشی و آموزش: مادران باید از خطرات مصرف الکل در بارداری مطلع باشند و اطلاعات کافی درباره تأثیرات منفی آن دریافت کنند.
✔ مشاوره پزشکی و روان‌شناسی: اگر فردی پیش از بارداری به مصرف الکل عادت داشته است، مشاوره با پزشک متخصص یا روان‌شناس می‌تواند به او کمک کند تا وابستگی به الکل را کاهش داده و به‌طور کامل ترک کند.
✔ حمایت خانواده و دوستان: یکی از عوامل مهم در ترک الکل، داشتن حمایت اجتماعی قوی از سوی همسر، خانواده و دوستان است.
✔ جایگزین‌های سالم: مادران باردار می‌توانند از نوشیدنی‌های سالم مانند آب‌میوه‌های طبیعی، چای گیاهی و آب فراوان برای جایگزینی الکل استفاده کنند.
مقاله مرتبط:سالپنژکتومی چیست؟
کلام آخر
مراقبت‌هایی که مادر در دوران بارداری انجام می‌دهد، باعث تولد نوزادی سالم و باهوش می‌شود. مصرف الکل در بارداری یکی از مواردی است که باعث اختلال در رشد جنین شده و عوارض جبران نشدنی زیادی بر جنین و مادر وارد می‌کند. هدف از تهیه این مقاله آگاهی مادران از تاثیرات مخرب مصرف مشروبات الکلی بر جنین است. بنابراین خواندن این مقاله برای زنان باردار و کسانی که قصد بارداری را دارند، بسیار مفید است.
