نارسایی زودرس تخمدان چیست؟

علائم نارسایی زودرس تخمدان

علائم POI مشابه علائم یائسگی است، اما ممکن است شدت و الگوی آن در هر فرد متفاوت باشد. برخی از نشانه‌های رایج عبارتند از:

🔹 قاعدگی نامنظم یا قطع قاعدگی: اولین نشانه‌ی POI کاهش یا توقف دوره‌های قاعدگی است.
🔹 گرگرفتگی و تعریق شبانه: کاهش سطح استروژن باعث بروز این علائم مشابه یائسگی می‌شود.
🔹 خشکی واژن: کاهش استروژن می‌تواند موجب ناراحتی هنگام رابطه جنسی و افزایش خطر عفونت‌های واژینال شود.
🔹 کاهش میل جنسی: سطح پایین هورمون‌های جنسی می‌تواند بر میل و عملکرد جنسی تأثیر بگذارد.
🔹 تغییرات خلقی: شامل افسردگی، اضطراب، تحریک‌پذیری و کاهش تمرکز.
🔹 پوکی استخوان: کمبود استروژن خطر کاهش تراکم استخوان و پوکی استخوان را افزایش می‌دهد.
🔹 مشکلات باروری: به دلیل کاهش تخمک‌گذاری، باردار شدن دشوارتر می‌شود.

مقاله مرتبط:بررسی علل نازایی

نارسایی اولیه تخمدان

این نارسایی زمانی رخ می‌دهد که تخمدان‌ها پیش از 40 سالگی در انجام عملکردشان با اختلال مواجه شوند. زمانی که این مشکل برای شما به وجود می‌آید، تخمدان‌ها از حالت نرمال خارج می‌شوند و به مقدار نرمال هورمون استروژن تولید نمی‌کنند یا اینکه آنها را به‌طور منظمی آزاد نمی‌کنند.

به این وضعیت نارسایی زودرس تخمدان می‌گویند که این عارضه عموماً به ناباروری می‌انجامد. در بعضی مواقع این بیماری با یائسگی زودتر از موعد اشتباه گرفته می‌شود، اما این موارد دارای شرایطی متفاوت از هم هستند.

بانوانی که به نارسایی اولیه تخمدان مبتلا هستند، ممکن است سالیان طولانی با پریودهای گاه به گاه و نامنظم دست و پنجه نرم کنند. در چنین مواقعی حتی ممکن است آنها باردار هم شوند، اما کسانی که به یائسگی زودرس مبتلا می‌شوند نمی‌توانند پریود شوند در نتیجه به ناباروری دچار می‌شوند.

در افرادی که به نارسایی اولیه مبتلا می‌شوند می‌توان با بازگرداندن میزان استروژن به حالت نرمال از بعضی عوارضی که به‌واسطه استروژن پایین اتفاق می‌افتد جلوگیری کرد؛ مثل پوکی‌استخوان.

علل نارسایی زودرس تخمدان

نارسایی اولیه تخمدان به دلایل مختلفی ممکن است اتفاق بیفتد. برخی از دلایل این بیماری در ادامه به تشریح آورده شده است:

• تغییرات کرموزوم: بعضی از مشکلات ژنتیکی می‌تواند به نارسایی اولیه تخمدان بیانجامد. مشکلات ژنتیکی ممکن است شامل کرموزوم‌های تغییر یافته یا شکسته باشد.
• سموم حاصل از پرتودرمانی و شیمی درمانی: سموم پرتودرمانی و شیمی درمانی از شایع‌ترین علل نارسایی اولیه تخمدان است، زیرا این درمان‌ها به مواد ژنتیکی موجود در سلول‌ها آسیب می‌رساند.

برخی دیگر از سموم مانند مواد شیمیایی، دود سیگار، ویروس‌ها و آفت‌کش‌ها ممکن است منجر به تسریع پیشرفت این بیماری شود.

• بیماری‌های خود ایمنی: خوشبختانه این بیماری از موارد نادر است و خیلی کم اتفاق می‌افتد. به این شکل که بدن آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کند که آنها به بافت تخمدان و فولیکول‌های شامل تخمک صدمه می‌زند و تخمدان را دچار آسیب می‌کند.

 اینکه دقیقاً چه چیزی موجب بروز بیماری خود ایمنی می‌شود نامشخص است، اما یکی از احتمالاتی                که برای این بیماری وجود دارد قرار گیری در معرض ویروس‌هاست.

• عوامل ناشناخته: علت نارسایی اولیه تخمدان عمدتاً نامشخص است. پزشکان متخصص به‌منظور درک این بیماری به شما توصیه می‌کنند آزمایش‌هایی را انجام دهید، اما متأسفانه در بیشتر موارد نمی‌توان علت این عارضه متوجه شد.

مقاله مرتبط:مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از ناباروری چیست؟

عوامل خطر بیماری نارسایی زودرس تخمدان

عواملی وجود دارد که سبب فزایش خطر ابتلا به بیماری نارسایی اولیه تخمدان می‌شود. این عوامل در ادامه به تشریح آمده است:

• سن: در بین سنین 35 تا 40 سالگی احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر است. البته لازم به ذکر است که پیش از 30 سالگی هم ممکن است فرد به این بیماری مبتلا شود، اما درصد آن بسیار کم است. متأسفانه موارد نادری از ابتلای بانوان جوانتر و حتی نوجوانان به این بیماری دیده شده است.
• سابقه خانوادگی: داشتن سابقه خانوادگی در خصوص این بیماری، احتمال ابتلا به نارسایی را افزایش می‌دهد.
• جراحی تخمدان: جراحی‌هایی که مربوط به تخمدان است موجب افزایش خطر ابتلا به این عارضه می‌شود.

علائم بیماری نارسایی زودرس تخمدان

علائم این بیماری با علائم کمبود استروژن و یا یائسگی به هم شباهت دارد. این علائم شامل موارد زیر است:

• پریودهای حذف شده یا نامنظم؛ این مشکل احتمال دارد تا سالیان متمادی در شما وجود داشته باشد. همچنین ممکن است بعد از قطع مصرف قرص‌های ضدبارداری و بعد از بارداری این مشکل برایتان به وجود آید
• مشکلات در زمینه باروری
• داغ شدن و گرگرفتگی
• عرق شبانگاهی
• خشکی چشم
• خشکی واژن
• کاهش یافتن میل جنسی
• مشکل در تمرکز و تحریک پذیری

مقاله مرتبط:یائسگی زودرس در زنان جوان

عوارض بیماری نارسایی زودرس تخمدان

عوارض نارسایی اولیه تخمدان شامل موارد زیر است:

• ناباروری: یکی از عوارض این بیماری، ناتوانی در باروری است. البته در موارد بسیار کمی ممکن است شخص مبتلا قبل از تخلیه تخمک‌ها بتواند بارور شود.
• افسردگی و اضطراب: عوارضی که به‌واسطه میزان کم استروژن ایجاد می‌شود و عدم بارداری در برخی بانوان موجب افسرگی و اضطراب می‌شود.
• پوکی‌استخوان: تولید و ترشح هورمون استروژن موجب استحکام استخوان‌ها می‌شود. بانوانی که با مشکل ترشح کم استروژن مواجه می‌شوند در معرض ابتلا پوکی‌استخوان و استخوان‌های شکننده و ضعیف هستند.
• بیماری قلبی: فقدان زودرس هورمون استروژن، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را می‌افزاید.

مقاله مرتبط:غربالگری سرطان پستان

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

چنانچه به‌مدت سه ماه یا بیشتر دچار مشکل حذف قاعدگی شده‌اید، برای جویا شدن علت آن باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. حذف پریود به دلایل مختلفی می‌تواند پیش بیاید مانند استرس، بارداری، تغییر در عادات ورزشی و تغییر در رژیم غذایی.

بهترین کار این است که هر زمان که دچار این مشکل شدید، علت آن را جویا شوید. حتی اگر این موضوع که چرا پریود نشده‌اید برایتان مهم نیست، بازم هم به شما توصیه می‌کنیم به پزشک مراجعه کنید تا متوجه علت این تغییر شوید.

اصرار ما به این‌کار به این دلیل است که میزان کم استروژن خطراتی از قبیل بیماری‌های قلبی، پوکی‌استخوان و دیگر مشکلات به همراه دارد.

روش‌های تشخیص نارسایی زودرس تخمدان

برای تشخیص POI، پزشک از روش‌های زیر استفاده می‌کند:

✅ بررسی سابقه پزشکی و علائم: بررسی الگوی قاعدگی و علائم هورمونی.
✅ آزمایش خون: شامل اندازه‌گیری سطح هورمون‌های FSH (هورمون محرک تخمدان)، استروژن و AMH (سطح ذخیره تخمک‌ها).
✅ سونوگرافی تخمدان: برای بررسی اندازه و تعداد فولیکول‌های موجود در تخمدان‌ها.
✅ آزمایش‌های ژنتیکی: بررسی ناهنجاری‌های کروموزومی در برخی موارد خاص.

مقاله مرتبط: سرطان های زنان

روش‌های درمان نارسایی زودرس تخمدان

هیچ درمان قطعی برای بازگرداندن عملکرد تخمدان‌ها وجود ندارد، اما برخی روش‌های درمانی می‌توانند علائم را کاهش داده و کیفیت زندگی را بهبود بخشند.

۱. درمان‌های هورمونی (HRT)

مصرف استروژن و پروژسترون برای کاهش علائم یائسگی، محافظت از استخوان‌ها و بهبود سلامت عمومی.

۲. مکمل‌های تغذیه‌ای و سبک زندگی

🔸 مصرف کلسیم و ویتامین D: برای حفظ سلامت استخوان‌ها و کاهش خطر پوکی استخوان.
🔸 ورزش منظم: انجام تمرینات مقاومتی و هوازی برای تقویت استخوان‌ها و کاهش استرس.
🔸 رژیم غذایی سالم: مصرف غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان، امگا ۳ و پروتئین برای حمایت از عملکرد بدن.

۳. روش‌های کمک‌باروری

🔸 لقاح آزمایشگاهی (IVF): استفاده از تخمک اهدایی برای بارداری در زنان مبتلا به POI.
🔸 مراقبت از ذخیره تخمک‌ها: زنانی که در معرض خطر POI هستند، می‌توانند پیش از کاهش عملکرد تخمدان، تخمک‌های خود را فریز کنند.

تفاوت نارسایی زودرس تخمدان با یائسگی زودرس

نتیجه گیری

یکی از بیماری‌های شایعی که ممکن است بانوان به آن دچار شوند، نارسایی زودرس تخمدان است. از این رو در این مطلب به عوامل خطر، علل، علائم و عوارض این بیماری پرداختیم و توصیه‌هایی را در این خصوص به شما ارائه دادیم تا با به کار گیری آنها بتوانید سلامت خود را تضمین خود.