زنان بعد از تجربه سقط، به دنبال دانستن علل ناباروری بعد از سقط جنین هستند. سقط جنین به طور معمول تاثیری بر باروری و داشتن دوره حاملگی طبیعی بعد از آن نمی‌گذارد، اما اگر رحم شما بعد از سقط به بهبودی کامل نرسد و عفونت‌هایی در آن ایجاد شود، ریسک بسیار کمی در باروری و حاملگی بعدی ایجاد میکند.
طبق تحقیقات به دست آمده تنها 5 تا 7 درصد از سقط‌ها باعث ایجاد ناباروری می‌شوند. در بیشتر مواقع زنان یک حاملگی سالم بعد از سقط جنین دارند و کسانی که نمی‌خواهند درست بعد از سقط دوباره حامله شوند باید از راه‌های پیشگیری استفاده کنند.
این عفونت‌ها امکان دارد به لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها سرایت کنند که تحت عنوان بیماری التهابی لگن یا PID نام گذاری می‌شوند. اما بسیاری از مشکلات قبل از اینکه به این مرحله برسند نمایان می‌شوند و معمولا با مصرف آنتی بیوتیک‌هایی قبل از سقط درصد ریسک این عفونت‌ها کاهش می‌یابد.
در ادامه مطلب به طور ویژه به عوارض و علل ناباروری بعد از سقط جنین می‌پردازیم.
مقاله مرتبط:تاثیر دویدن بر رحم و واژن
بررسی علل ناباروری بعد از سقط جنین
برای سقط جنین دو روش اصلی وجود دارد: سقط با استفاده از دارو و سقط با استفاده از عمل جراحی. انتخاب یکی از این دو روش به فاکتور‌های مختلفی مانند چه مقدار از زمان حاملگی گذشته و یا ترجیح شخص، بستگی دارد.
تحقیقات نشان می‌دهد که سقط جنین تاثیری بر باروری‌های آینده ندارد و انتخاب هر یک از این دو روش ریسک بسیار کمی در ناباروری دارد. به نظر می‌رسد درصد خطر نوع سقط با دارو کمتر از عمل جراحی است و این به این دلیل است که در ماه‌های اول بارداری است که سقط با دارو انجام می‌شود. در نتیجه می‌شود گفت که سقط در ماه‌های اول ریسک ناباروری را کاهش می‌دهد.
مقاله مرتبط:کیست واژن چیست؟ دلایل ابتلا و عوارض و درمان کیست واژن
۱. آسیب به رحم و دهانه رحم
✅ چسبندگی داخل رحمی (سندرم آشرمن): در مواردی که سقط با کورتاژ (D&C) انجام شود، ممکن است دیواره‌های داخلی رحم به یکدیگر بچسبند. این وضعیت می‌تواند باعث کاهش ضخامت آندومتر و جلوگیری از لانه‌گزینی جنین شود.
✅ زخم یا نازک شدن دیواره رحم: اگر در حین کورتاژ یا جراحی‌های بعد از سقط، دیواره رحم آسیب ببیند، احتمال بارداری بعدی کاهش می‌یابد.
✅ ضعف دهانه رحم: در برخی موارد، به‌ویژه پس از سقط‌های مکرر، دهانه رحم ضعیف شده و احتمال زایمان زودرس یا سقط‌های بعدی افزایش می‌یابد.
۲. تغییرات هورمونی و اختلال در تخمک‌گذاری
✅ عدم تعادل هورمونی: سقط می‌تواند باعث اختلال در سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون شود که برای تنظیم تخمک‌گذاری و آماده‌سازی رحم برای بارداری ضروری هستند.
✅ تأخیر در بازگشت چرخه قاعدگی: برخی از زنان پس از سقط، برای مدتی دچار بی‌نظمی قاعدگی یا عدم تخمک‌گذاری می‌شوند.
✅ سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS): گاهی اوقات، تغییرات هورمونی ناشی از سقط می‌تواند منجر به ایجاد کیست‌های تخمدانی شود که در تخمک‌گذاری اختلال ایجاد میکنند.
مقاله مرتبط:زگیل تناسلی چیست؟
۳. عفونت‌های رحمی و لگنی
✅ اگر پس از سقط، به‌ویژه سقط‌های غیرایمن، عفونت رحمی ایجاد شود، ممکن است لوله‌های رحمی (فالوپ) مسدود شده و مانع رسیدن اسپرم به تخمک شوند.
✅ عفونت‌های درمان‌نشده می‌توانند منجر به بیماری التهابی لگن (PID) شوند که یکی از علل اصلی ناباروری است.
✅ علائم هشداردهنده شامل تب، درد لگنی، ترشحات غیرطبیعی و خونریزی غیرمعمول است که نیاز به درمان فوری دارد.
۴. مشکلات سیستم ایمنی و افزایش پاسخ التهابی
✅ در برخی موارد، بدن پس از سقط جنین، به‌ویژه سقط‌های مکرر، به‌طور خودایمنی به بارداری بعدی واکنش نشان می‌دهد و به جنین به‌عنوان یک عامل بیگانه حمله میکند.
✅ افزایش التهاب و تولید آنتی‌بادی‌های ضد فسفولیپید ممکن است منجر به سقط‌های مکرر یا لخته شدن خون در جفت شود.
۵. مشکلات روانی و تأثیرات استرس بر باروری
✅ اضطراب و افسردگی پس از سقط می‌تواند تعادل هورمونی را تحت تأثیر قرار داده و مانع از تخمک‌گذاری شود.
✅ استرس مزمن باعث افزایش سطح کورتیزول شده و بر عملکرد تخمدان‌ها و کیفیت تخمک‌ها تأثیر منفی می‌گذارد.
✅ زنان پس از تجربه سقط ممکن است به دلیل ترس از تکرار آن، دچار استرس و نگرانی شوند که خود عاملی برای ناباروری محسوب می‌شود.
۶. مشکلات مربوط به سبک زندگی و تغذیه
✅ اضافه‌وزن یا کمبود وزن می‌تواند بر تخمک‌گذاری و تعادل هورمونی تأثیر بگذارد.
✅ مصرف سیگار، الکل و مواد مخدر پس از سقط می‌تواند قدرت باروری را کاهش دهد.
✅ کمبود مواد مغذی مانند ویتامین D، آهن، روی و اسید فولیک ممکن است باعث ضعف عملکرد تخمدان‌ها و رحم شود.
مقاله مرتبط:یائسگی و ویژگی های آن
عوارض سقط جنین
همه انواع سقط عوارضی دارند. این عوارض مربوط به هر دو نوع سقط طبیعی و مصنوعی است. در ادامه به بررسی انواع عوارض ناشی از سقط جنین می‌پردازیم.
1. عارضه‌های عفونی و التهابی
هرگونه تغییر در رحم زن می‌تواند باعث ایجاد عفونت و التهاب‌هایی شود. حتی اگر سقط با مهارت انجام شود، باز هم باید تا مرحله درمان نهایی به دستورات پزشک توجه کنید چون ریسک عفونت‌ها تا مرحله نهایی درمان باقی می‌ماند.
2. خونریزی شدید و بحرانی
در زمان سقط، جنین از دیواره رحم جدا می‌شود و زخم ها ایجاد می‌شوند. در برخی موارد این زخم‌ها خونریزی شدیدی ایجاد میکنند.در موارد نادر این خونریزی بند نمی‌آید و باعث مرگ می‌شود.
3. سقط ناقص
در این مورد امکان باقی ماندن مقدار کمی از جنین باعث ایجاد عفونت در رحم می‌شود. عمل جراحی راه حلی برای خارج کردن آن است.
4. آسیب به رحم و دهانه آن
امکان سوراخ شدن رحم و ایجاد خراش در رحم و دهانه آن، ایجاد عفونت و التهاب میکند.این عارضه یک عارضه معمول است و هیچ ربطی به مهارت پزشک ندارد و با جلو رفتن دوره بارداری این خطر افزایش می‌یابد.
5. چسبندگی رحم
ممکن است دیواره مخاطی رحم دچار مشکل شود و چسبندگی در آن ایجاد شود.
مقاله مرتبط:همه چیز درباره اچ پی وی (HPV)
آیا سقط جنین باعث ناباروری می‌شود؟
بله، ریسک سقط جنین به مقدار کافی زیاد است. بارداری امکان دارد به طور نامناسبی پایان یابد و برای مادر آسیب ایجاد کند. در واقع در این دوره، فرآیندهای طبیعی بدن مختل می‌شوند و هیچکس نمی‌تواند بگوید که بدن چگونه به سقط واکنش نشان می‌دهد.
اگر سقط خود به خود صورت گیرد اختلالات هورمونی ایجاد میکند و ممکن است بارداری‌های بعدی را دچار اختلال کند. اگر سقط با تصمیم خود مادر انجام شود هم نوعی دخالت در روند طبیعی بدن است و عوارض احتمالی ان باعث ناباروری می‌شود.
سقط یک عمل جراحی است و هر عمل جراحی می‌تواند باعث ایجاد چسبندگی شود و این چسبندگی مشکلی در روند باروری ایجاد میکند.
ایجاد نارسایی دهانه رحم یکی دیگر از این مشلات است. این نارسایی در آینده می‌تواند سقط‌های پیدرپی را به همراه داشته باشد.
هنگامی که یک جنین تشکیل می‌شود، هورمونها در یک وضعیت خاصی ترشح می‌شوند. با سقط جنین این هورمونها ناگهان متوقف شده و در چرخه قاعدگی و تخمک گذاری اخلال ایجاد میکنند که این اختلال بر باروری تاثیر منفی می‌گذارد.
احتمال ناباروری زنان بعد از سقط جنین زیاد نیست، اما باید به این نکته توجه کرد که هر زن ویژگی‌های فردی و بدنی منحصر به فرد خودش را دارد. بیماری‌های زمینهای، سن و سابقه بیماری می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر ایجاد واکنش‌های بدن هر فرد داشته باشد.
همچنین، این ریسک به طور ویژه در زنان جوان با اولین حاملگی بیشتر است. در این افراد ریسک عدم بارداری تا 50% امکان افزایش دارد. این درصد برای مواردی که سقط خانگی انجام می‌دهند تا 90% افزایش پیدا میکند. تا زمانی که درمان بعد از سقط به طور کامل انجام نشود، بعد از هربار پایان دادن به حاملگی به درمان ناقص 4 تا 5 درصد احتمال ناباروری افزایش پیدا میکند.
مقاله مرتبط:سقط جنین و دلایل آن
آیا علل ناباروری بعد از سقط جنین قابل پیشگیری هستند؟
توصیه اکید برای پیشگیری از ناباروری بعد از سقط جنین مراجعه به مراکز درمانی و متخصصین و عدم مراجعه به ماما‌های خانگی است.
سقط در ماه‌های اول خطر ناباروری را کاهش می‌دهد. همچنین حتی بعد از این دوره هم باید به صورت کامل تحت نظر پزشک متخصص زنان باشید. پزشک با انجام آزمایشات و بررسی‌ها به شما کمک میکند تا هورمونها به حالت طبیعی باز گردند و بدن به تعادل برسد. این درمان‌ها از عوارض جلوگیری میکنند و اگر بدن واکنشی نشان دهد، پزشک درمانی مطابق با آن ارائه می‌دهد. این روند علل ناباروری بعد از سقط جنین را کاهش می‌دهد.
راه‌های پیشگیری و درمان ناباروری پس از سقط
✅ مراقبت‌های پزشکی مناسب پس از سقط: در صورت مشاهده علائم غیرطبیعی مانند خونریزی شدید یا درد مزمن، باید به پزشک مراجعه شود.
✅ متعادل کردن هورمونها: پزشک ممکن است داروهای هورمونی یا مکمل‌های لازم را برای تنظیم چرخه قاعدگی تجویز کند.
✅ بررسی و درمان عفونت‌ها: اگر علت ناباروری ناشی از عفونت باشد، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها و درمان التهاب‌های لگنی ضروری است.
✅ کاهش استرس و بهبود سلامت روان: مشاوره روان‌شناسی و انجام تمرین‌های کاهش استرس مانند یوگا و مدیتیشن می‌تواند مفید باشد.
✅ انتخاب سبک زندگی سالم: داشتن تغذیه مناسب، ورزش منظم و اجتناب از مصرف سیگار و الکل، احتمال باروری مجدد را افزایش می‌دهد.
✅ مشاوره با متخصص باروری: در صورت بروز مشکلات مداوم در بارداری، پزشک ممکن است آزمایش‌هایی مانند هیستروسکوپی، لاپاراسکوپی یا آزمایش‌های هورمونی را برای بررسی دقیق‌تر پیشنهاد دهد.
مقاله مرتبط:سزارین چیست؟ | + مزایا و معایب
سخن پایانی
در بیشتر موارد اگر تا 6 ماه اول پس از سقط درمان صورت گیرد، بدن به طور کامل بهبود می‌یابد و دکتر زنان می‌تواند علل ناباروری پس از سقط جنین را به طور کامل مشخص و در صورت امکان پذیری درمان کند. مشکلات هورمونی با تجویز دارو حل می‌شود. اگر آسیبی در اندامها باشد بعد از درمان اندام مورد نظر، درمان ناباروری صورت می‌گیرد. اگر ایجاد چسبندگی باشد، عمل جراحی برای از بین بردن آن انجام می‌شود
و اگر آسیب به طوری باشد که عمل لقاح صورت نگیرد، لقاح مصنوعی پیشنهاد می‌شود.
در موارد نادر با آسیب شدید رحم، آن را خارج میکنند، در این مورد تخمدان‌ها سالم می‌مانند و می‌توانند تخمک تولیدی را در رحم جایگزین استفاده کنند.
دکتر مریم اکبری متخصص زنان، زایمان و ناباروری، آماده مشاوره و درمان در زمینه علل ناباروی بعد از سقط جنین در کنار شماست.
