پره اکلامپسی یا در اصطلاح عامیانه مسمومیت باردادی عارضه ای خطرناک در بارداری است که در پی فشار خون بالا ایجاد شده و منجر به نارسایی اندام ها مانند کبد و کلیه مشخص می شود. پره اکلامپسی معمولاً پس از هفته 20 بارداری در زنانی که فشار خون قبل ازبارداری طبیعی داشته اند شروع می شود.
پره اکلامپسی درمان نشده می تواند منجر به عوارض جدی برای مادر و نوزاد شود.
موثرترین درمان در پره اکلامپسی زایمان نوزاد در اسرع وقت است.
علائم پره اکلامپسی
پره اکلامپسی ممکن است بدون علائم واضح شروع شود، اما شایع‌ترین نشانه‌های آن شامل موارد زیر است:
🔹 فشار خون بالا (بالاتر از ۱۴۰/۹۰ میلی‌متر جیوه در دو نوبت)
🔹 وجود پروتئین در ادرار (پروتئینوری)، نشانه‌ای از آسیب کلیوی
🔹 تورم شدید (ادم) در دست‌ها، پاها و صورت
🔹 سردردهای شدید و مداوم
🔹 تاری دید یا حساسیت به نور
🔹 درد در ناحیه بالای شکم (معمولاً در سمت راست، زیر دنده‌ها)
🔹 تهوع و استفراغ شدید در نیمه دوم بارداری
🔹 کاهش میزان ادرار و علائم اختلال در عملکرد کلیه
در موارد شدید، پره اکلامپسی می‌تواند به اکلامپسی تبدیل شود که با تشنج و از دست دادن هوشیاری همراه است و نیاز به مداخله فوری دارد.
مقاله مرتبط:اثرات مصرف الکل در بارداری
سایر علائم پره اکلامپسی:
- وجود پروتئین بیش از حد نرمال در ادرار (پروتئینوری)
- علائم اختلال کلیوی
- درد بالای شکم ، معمولاً در زیر دنده ها و در سمت راست شکم
- کاهش سطح پلاکت های خون (ترومبوسیتوپنی)
- اختلال در عملکرد کبد
- افزایش ناگهانی وزن و تورم (ادم) – به ویژه در صورت و دستان
دلایل ابتلا به پره اکلامپسی
علت دقیق پره اکلامپسی هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، اما برخی عوامل می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند، ازجمله:
🔹 مشکلات در رشد جفت: نارسایی جفت باعث کاهش خون‌رسانی به جنین شده و ممکن است منجر به پره اکلامپسی شود.
🔹 اختلالات ایمنی: واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن به بارداری ممکن است در بروز این بیماری نقش داشته باشد.
🔹 ژنتیک: داشتن سابقه خانوادگی پره اکلامپسی احتمال بروز آن را افزایش می‌دهد.
🔹 بیماری‌های زمینه‌ای: مانند فشار خون مزمن، دیابت، بیماری‌های کلیوی یا لوپوس.
🔹 چاقی و اضافه‌وزن: شاخص توده بدنی (BMI) بالا خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
🔹 سن بارداری: بارداری در سنین کمتر از ۲۰ سال یا بیشتر از ۴۰ سال احتمال پره اکلامپسی را بیشتر می‌کند.
در زنان مبتلا به پره اکلامپسی ، عروق خونی جفت تکامل نیافته است و باریک تر از رگ های خونی معمولی هستند و به سیگنالینگ هورمونی واکنش متفاوتی نشان می دهند ، که مقدار خون قابل جریان در آنها را محدود می کند.
مقاله مرتبط:سقط جنین و دلایل آن
علل این تکامل غیر طبیعی ممکن است برخی از عوامل زیر باشد:
- جریان خون ناکافی به رحم
- آسیب به عروق خونی
- ضعف سیستم ایمنی بدن
- ژن های خاص
- سایر اختلالات فشار خون بالا در دوران بارداری
عوامل خطر پره اکلامپسی
- سابقه شخصی یا خانوادگی پره اکلامپسی
- فشار خون مزمن ، اگر فشار خون مزمن دارید ، احتمال ابتلا به پره اکلامپسی در شما بیشتر است
- تجربه ی اولین بارداری زنان باردار بالای 35 سال
- زنان سیاه پوست نسبت به زنان سایر نژادها ممکن است بیشتر دچار پره اکلامپسی در بارداری شوند.
- در صورت چاق بودن خطر پره اکلامپسی بیشتر است.
- پره اکلامپسی در زنانی که دوقلو ، سه قلو یا چندقلو را باردار هستند شایع تر است.
- به دنیا آوردن نوزادان کمتر از دو سال یا بیشتر از 10 سال نسبت به بارداری قبلی احتمال بروز پره کلامپسی را بالا می برد.
- سابقه ی ابتلا به بیماری های خاصی قبل از بارداری – مانند فشار خون مزمن ، میگرن ، دیابت نوع 1 یا نوع 2 ، بیماری کلیوی ، افزایش احتمال لخته شدن خون یا لوپوس
- لقاح مصنوعی: اگر بچه لقاح آزمایشگاهی باردار شود ، خطر ابتلا به پره اکلامپسی افزایش می یابد
مقاله مرتبط:علل ناباروری بعد از سقط جنین
راه‌های تشخیص پره اکلامپسی
🔹 اندازه‌گیری منظم فشار خون: اگر فشار خون در دو نوبت متوالی (با فاصله حداقل ۴ ساعت) بالاتر از ۱۴۰/۹۰ باشد، نیاز به بررسی‌های بیشتر دارد.
🔹 آزمایش ادرار: بررسی وجود پروتئین در ادرار برای تشخیص پره اکلامپسی ضروری است.
🔹 آزمایش‌های خونی: بررسی عملکرد کلیه و کبد، شمارش پلاکت‌ها و سطح آنزیم‌های کبدی.
🔹 سونوگرافی: بررسی رشد جنین و جریان خون جفت برای اطمینان از سلامت بارداری.
🔹 داپلر عروق رحمی: برای بررسی خون‌رسانی به جفت و احتمال بروز مشکلات گردش خون.
درمان پره اکلامپسی
موثرترین درمان برای پره اکلامپسی ، زایمان است. پره اکلامپسی فرد را در معرض افزایش احتمال تشنج ، جدا شدن جفت ، سکته مغزی و احتمالاً خونریزی شدید قرار می‌دهد.
البته در اوایل بارداری ، ممکن است زایمان بهترین رویکرد برای نوزاد نباشد. در صورت تشخیص پره اکلامپسی به آزمایش خون مکرر ، سونوگرافی و آزمایش های بدون استرس بیشتر از آنچه در حاملگی بدون عارضه انتظار می رود نیاز است.
۱. کنترل و نظارت پزشکی
🔹 استراحت و کاهش استرس
🔹 کنترل منظم فشار خون
🔹 مصرف داروهای کاهش‌دهنده فشار خون (در صورت نیاز)
۲. بستری شدن در موارد شدید
اگر علائم شدید باشند، ممکن است بستری شدن برای پایش دقیق مادر و جنین ضروری باشد. در برخی موارد، پزشک ممکن است زایمان زودرس را توصیه کند.
۳. داروهای پیشگیری از تشنج
سولفات منیزیم برای جلوگیری از اکلامپسی (تشنج) تجویز می‌شود. داروهایی برای کاهش فشار خون- این داروها که داروهای ضد فشار خون نامیده می شوند ، برای کاهش فشار خون در صورت بالا بودن خطرناک شدید فشارخون استفاده می شوند. فشار خون کمتر از 140/90 میلی متر جیوه به طور کلی درمان نمی شود.
اگرچه انواع مختلفی از داروهای ضد فشار خون وجود دارد ، اما استفاده از تعدادی از آنها در دوران بارداری ایمن نیست.
با پزشک در مورد نیاز به استفاده از داروهای ضد فشار خون برای کنترل فشار خون مشورت کن
۴. زایمان زودرس در موارد شدید
🔹 اگر پره اکلامپسی شدید باشد، ممکن است پزشک برای جلوگیری از عوارض جدی تصمیم به زایمان زودرس بگیرد، حتی اگر نوزاد هنوز به رشد کامل نرسیده باشد.
مقاله مرتبط:پیچ خوردگی رحم
پیشگیری از پره اکلامپسی
🔹 کنترل وزن و تغذیه سالم قبل و حین بارداری
🔹 مصرف کافی کلسیم و ویتامین D برای حمایت از سلامت مادر
🔹 کاهش مصرف نمک و غذاهای فرآوری‌شده
🔹 ورزش منظم و فعالیت بدنی سبک مانند پیاده‌روی
🔹 مراجعه منظم به پزشک برای کنترل فشار خون و وضعیت بارداری
🔹 مصرف آسپرین با دوز پایین (در مواردی که پزشک توصیه کند) برای کاهش خطر پره اکلامپسی در زنان پرخطر
نتیجه‌گیری
پره اکلامپسی یک وضعیت خطرناک در بارداری است که می‌تواند سلامت مادر و جنین را به خطر بیندازد. تشخیص زودهنگام و مراقبت‌های پزشکی مناسب می‌تواند خطرات آن را کاهش داده و از عوارض جدی مانند اکلامپسی و زایمان زودرس جلوگیری کند. اگر علائم پره اکلامپسی را تجربه کردید، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا اقدامات لازم برای مدیریت این عارضه انجام شود.
